Atefeh Sheikheslami, 28.05.2018

Przez ostanie kilkadziesiąt lat w każdym kraju miał miejsce dynamiczny rozwój kwestii związanych z kryminalizacją. Odbywał się on w dużej mierze niezależnie od krajowych zasad, reguł, potrzeb i przeszkód. Dziś widzimy głębokie zmiany w koncepcji kryminalizacji ze względu na różne zmiany w różnych aspektach życia ludzkiego, które miały miejsce w świetle globalizacji, w szczególności kwestiach dotyczących aspektów gospodarczych i kulturowych, technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz rozwoju transportu.

Zmiany w pojęciu kryminalizacji są wynikiem czarnej strony globalizacji, czyli na przykład pojawienia się i rozwoju nowej klasyfikacji przestępstw, które nazwaliśmy „przestępstwami zorganizowanymi o charakterze międzynarodowym” lub popełnieniem znanych już danym przedstawicielom nauk karnych przestępstw w nowym charakterze i na nowe sposoby, które wynikają z globalizacji.

Konieczność współpracy międzynarodowej między państwami w celu zwalczania przestępstw zorganizowanych o charakterze międzynarodowym

Z tego powodu, że przestępstwa zorganizowane o charakterze międzynarodowym mają szczególne cechy, właściwa polityka zwalczania i zapobiegania takim przestępstwom różni się całkowicie od przestępstw krajowych i tradycyjnych, takich jak morderstwa czy rozboje.

Przestępstwa zorganizowane o charakterze międzynarodowym mają charakter złożony i są  skomplikowane, zorganizowane, popełniane w różnych sferach. Wiele krajów, przestępców i ofiar przynależących do różnych narodowości związanych jest z przestępstwami takiego typu jak np. handel ludźmi, ponieważ przestępstwa zorganizowane o charakterze międzynarodowym popełniane są w różnych krajach, w tym w kraju pochodzenia, w krajach tranzytowych i w krajach głównych, czyli w strefach docelowych. Tak więc w takiej sytuacji tylko jedno państwo nie może twierdzić, że jest w stanie zwalczać tego typu przestępstwa i w pojedynkę zapobiegać ich popełnianiu, a ponieważ zbrodnie te popełniane są na skalę międzynarodową, konieczne jest, aby mechanizmy zapobiegania i zwalczania tych zbrodni miały również charakter międzynarodowy.

W tym procesie umowy międzynarodowe są najważniejszymi mechanizmami, których zadaniem jest zbliżenie wielu przepisów prawa karnego w celu podjęcia skutecznej polityki przeciwko przestępstwom zorganizowanym o charakterze międzynarodowym, które stanowią poważne zagrożenie dla porządku i bezpieczeństwa na świecie[1].

Konwencja Narodów Zjednoczonych dotycząca przestępstw zorganizowanych o charakterze międzynarodowym łącznie z protokołami do tej konwencji, a w szczególności pierwszy protokół „Protokół w sprawie zapobiegania, likwidacji i karania handlu ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi”, stanowią dobry przykład takiej potrzeby współpracy międzynarodowej w celu zapobiegania i skutecznej walki z przestępstwami zorganizowanymi o charakterze międzynarodowym, czyli potrzeby międzynarodowego dokumentu, który może zbliżyć do siebie pluralistyczne przepisy prawa karnego w tej szczególnej dziedzinie. Jednak współpraca państw w zakresie przestępstw zorganizowanych o charakterze międzynarodowym nie musi tylko odbywać się na podstawie konwencji międzynarodowych, ale może również mieć charakter regionalny lub być umową między dwoma lub więcej państwami, nawet w różnych miejscach na świecie. „Polsko-irańska umowa o współpracy w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej” jest dobrym przykładem wysiłków dwóch państw na rzecz zrozumienia konieczności o międzynarodowej współpracy w zakresie zwalczania opisywanych przestępstw. Kodeks współpracy między Islamską Republiką Iranu, a Rzeczpospolitą Polską został zatwierdzony przez irański parlament 7 grudnia 2016 roku i obejmuje współpracę mającą na celu zapobieganie i identyfikację przestępców w następujących po sobie przestępstwach:

1. Przestępstwa terrorystyczne;
2. Przygotowanie, produkcja, akumulacja, dystrybucja, transport, handel środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi oraz podstawowymi substancjami chemicznymi;
3. Zwalczanie handlu ludźmi;
4. Fałszowanie paszportu, wizy lub innych dokumentów urzędowych;
5. Podrabianie Waluty i papierów wartościowych;
6. Pranie brudnych pieniędzy;
7. Przestępstwa komputerowe i inne przestępstwa popełnione przy użyciu elektronicznych urządzeń telekomunikacyjnych;
8. Przemyt broni palnej, amunicji i materiałów niebezpiecznych;
9. Przemyt dóbr kultury i dóbr historycznych;
10. Przestępstwa przeciwko środowisku naturalnemu chronione prawem.

Odgórna kryminalizacja; potrzeby i przeszkody:

Odgórna kryminalizacja[2] jako alternatywa dla kryminalizacji tradycyjnej i krajowej jest najważniejszym rezultatem z zakresu przestępstw zorganizowanych o charakterze międzynarodowym. Na przykład kryminalizacja zachowania jako międzynarodowa norma w międzynarodowym dokumencie jak handel ludźmi. Państwa strony wchłaniają i integrują taką normę (zwłaszcza w wiążących konwencjach) do swojego prawa krajowego w oparciu o krajowe przepisy i zasady prawne, potrzeby i przeszkody.

Nadal jednak istnieje pewien poważny problem, ponieważ różne państwa mają różne polityki kryminalne i różnie reagują w odniesieniu do sygnowanych przez siebie dokumentów międzynarodowych, szczególnie wiążących umów, które odgrywają kluczową rolę związku z przestępczością międzynarodową w ujęciu problemu pluralizmu prawa karnego. Niektóre państwa nie podpisują i nie ratyfikują tych dokumentów lub nie współpracują w procesie absorpcji i integracji norm międzynarodowych w skuteczny i właściwy sposób określony przez konwencje i umowy, a ich działania w takich przypadkach mogą być selektywne np. mogą one po prostu absorbować i integrować kryminalizację jakiegoś zachowania lub mechanizmy dotyczące kary bez uwzględnienia polityki prewencyjnej lub wspierającej albo współpracować w procesie absorpcji i integracji takich norm międzynarodowych w sposób selektywny i daleki od skutecznych ram. W rezultacie zatwierdzane są regulacje krajowe, które są niekompletne, nieskuteczne lub niejasne z punktu widzenia celu konwencji. W mojej opinii poważna przeszkoda w skutecznej walce z międzynarodową przestępczością zorganizowaną, o której powinno się dyskutować w środowisku akademicki.

————————————————————————————————————————–

Tekst został nadesłany do redakcji w języku angielskim. Oryginalna praca autorki dostępna pod tym linkiem.

[1] Najafi-e-Abrandabadi Ali Hossein, Nationalization of Criminal Law and International Academic Interactions (w:) Razavi Fard Behzad, Effects of French Criminal Law-Collected Papers and Speeches by Michel Meshe and Bernard Zieber, Allameh Tabatabai University Press, Tehran 2017, s. 5.

[2] Najafi-e-Abrandabadi Ali Hossein, Criminal law at the beginning of the third millennium (przedmowa w:) Fletcher George “Basic concepts of criminal law”, Seyed Mehdi-e-seyyedzadeh Sani Mashhad (tłum.), Razavi University of Islamic Sciences Press, Mashhad 2016, s. 6.